Uit een interview kun je veel informatie halen. Je kunt bijvoorbeeld nieuwe ideeën voorleggen, een lopend project bijsturen, of een programma evalueren. Met interviews verzamel je voornamelijk kwalitatieve data.
In deze blog geef ik tips voor de voorbereiding en uitvoering van interviews. Waaraan moet je denken bij de planning? Hoe maak je goede interviewvragen? Waar moet je rekening mee houden bij een groepsinterview? Ten slotte bespreek ik nog enkele alternatieve interviewmethoden.
Waaraan moet je denken bij het plannen van interviews?
- Het interviewen van een respondent is behoorlijk vermoeiend. Plan er dus niet te veel op één dag; drie interviews van een uur is wel het maximum.
- Onderschat ook niet hoeveel tijd het kost om de afspraken te maken. De respondent moet kunnen kiezen uit een aantal opties. Reken op ongeveer drie weken tussen het benaderen van de persoon en het daadwerkelijke interview.
- Voor de uitwerking van het interview is het fijn als je het kan terugluisteren. Zorg ervoor dat je opnameapparatuur bij je hebt. Bij een interview via Teams/Zoom enz. is dit makkelijk te regelen. Een live of telefonisch gesprek kan met een smartphone opgenomen worden. Zorg dat deze op stil staat tijdens het gesprek en je voldoende opslagruimte hebt. Vraag wel altijd toestemming hiervoor en verwijder de opname nadat het verslag is uitgewerkt.
- Houd er rekening mee dat het uitwerken van een interview ongeveer net zoveel tijd kost als het afnemen van het interview zelf.
- Bij live gesprekken is de locatie van groot belang. Zorg voor een geluidsarme omgeving waarin je niet gestoord wordt. Zorg ook voor een neutrale plek. Wanneer je bijvoorbeeld werknemers interviewt over de bedrijfscultuur, is een locatie waar de leidinggevende zich in de directe omgeving bevindt, minder geschikt. Maak het de geïnterviewde qua reizen zo gemakkelijk mogelijk.
- Als je werkt met meerdere interviewers is het natuurlijk van belang dat zij objectief en onafhankelijk zijn. De ene interviewer zal echter niet exact dezelfde werkwijze hanteren als de andere. Houd het daarom bij een klein groepje (max. drie) en voer de eerste paar interviews samen uit, zodat je van elkaar weet hoe de vragen worden gesteld en hoe ver doorgevraagd moet worden.
- Zorg ervoor dat je de juiste personen spreekt. Verdiep je hierin. Wie kan de vragen beantwoorden die je hebt? Welke perspectieven zijn er? En wie wil je dus spreken om de verschillende zienswijzen aan bod te laten komen?
- Geef de geïnterviewde duidelijk aan waarom je het interview afneemt en hoelang het gaat duren. Indien nodig kun je ter voorbereiding de vragen mailen.
- Neem een kleine attentie mee. Hiermee kun je de geïnterviewde bedanken voor de tijd en de hulp. Dit kan iets leuks zijn gerelateerd aan het onderwerp van je onderzoek, maar ook een reep chocolade of een bloemetje.
Hoe maak je goede interviewvragen?
- Bedenk welke informatie je uit je interviews nodig hebt. Maak hiervoor een analyseschema met onderzoeksvragen. Bij elke onderzoeksvraag bedenk je interviewvragen.
- Zet daarna de interviewvragen in een logische volgorde, zodat je een prettig en gestructureerd gesprek voert. Je interviewprotocol is nu klaar.
- Test je interviewprotocol, bijvoorbeeld met een collega, om te kijken of het goed loopt, hoelang het duurt en of de geïnterviewde de vragen begrijpt. Pas het protocol eventueel aan.
- Stel een gespreksleidraad op die aansluit bij je onderzoeksvraag en bij de voorkennis van de geïnterviewde.
- Voorzie je interviewvragen van een introducerende tekst. Vertel wie je bent, waarom je dit onderzoek doet, wat je onderzoeksvraag is, wie de opdrachtgever is, of het anoniem is of niet, waar het interview in grote lijnen over gaat en hoelang het duurt. Als het interview wordt opgenomen, moet je daarvoor in je inleiding toestemming vragen.
- Zorg dat je vragen helder geformuleerd zijn en objectief worden gesteld. Vermijd dus leidende (suggestieve) vragen, zoals ‘Vind je ook niet dat’, ‘zou je…?’ of ‘Klopt het dat…?’.
- Zorg voor ruimte voor verdieping door je vragen te beginnen met ‘waarom’, ‘hoe’, ‘wat’ en ‘wie’. Deze vragen leveren vaak speciale inzichten op.
- Stel een afsluitende tekst op waarin je uitlegt wat er met de uitkomsten van het gesprek gebeurt.
Tips voor tijdens een individueel interview
- Stel bij aanvang van het interview de geïnterviewde op zijn gemak. Dit geldt zowel fysiek als online.
- Laat je gesprekspartner uitpraten. Drie tellen stilte betekent niet meteen dat hij/zij is uitgesproken. Geef de geïnterviewde de tijd om na te denken.
- Luister intensief en let op de lichaamstaal van je gesprekspartner.
- Probeer het interview zo natuurlijk mogelijk te laten verlopen. Lees de vragen niet op vanaf je lijstje. Speel in op de antwoorden van je gesprekspartner en kap hem niet af.
- Monitor je tijd en kijk aan het einde van het gesprek of je alle vragen hebt gesteld. Vat de antwoorden van je gesprekspartner samen, zodat hij kan checken of je hem goed hebt begrepen.
Tips voor groepsgesprekken
Bij het organiseren en leiden van een groepsgesprek zijn er nog andere dingen waarmee je rekening moet houden. Je hebt bijvoorbeeld te maken met groepsdynamiek waar je mee om moet gaan.
- Begin op tijd met de organisatie van de groepsgesprekken. Anders loop je het risico dat niet voldoende mensen beschikbaar zijn. Door het groepsinterview ruim van tevoren te plannen, heb je de grootste kans dat iedereen aanwezig kan zijn.
- Laat het verslag maken door een ervaren notulist. Notuleren bij een groepsgesprek is namelijk ingewikkelder, omdat verschillende mensen aan het woord zijn.
- Maak video- of geluidsopnamen van het interview als je niet zeker weet of de verslaggever het gesprek live kan bijhouden. Zorg er dan voor dat de apparatuur vooraf klaarstaat.
- Laat iedereen zich voorstellen, zodat de anderen ook weten met wie ze aan tafel zitten. Maak een plattegrond van de tafel met namen en functie / achtergrond als spiekbrief.
- Zorg ervoor dat iedereen aan het woord komt.
Vier alternatieve manieren van interviewen
Naast het gebruikelijke tweegesprek, waarin de interviewer vragen stelt aan de respondent, zijn er nog meer interviewmethoden. Hieronder staan vier voorbeelden.
- Vraag je respondenten zoveel mogelijk informatie op te schrijven over een centraal onderwerp in een mindmap. Geef je respondent(en) hiervoor voldoende tijd en bespreek de informatie daarna samen.
Het voordeel van mindmapping is dat je respondenten de vrijheid geeft hun eigen gedachten in kaart te brengen en hun de mogelijkheid geeft op onverwachte ideeën te komen.
- Vraag je respondenten op een paar momenten het interview tot dan toe samen te vatten in trefwoorden op post-its. Vraag hun deze post-its ook te structureren. Na afloop van het interview bespreek je samen de beschreven notitieblaadjes. Omdat je de respondenten zelf structuur laat aanbrengen in het interview en de gelegenheid geeft hierop gelijk te reageren, verhoog je de validiteit van je onderzoek.
- Het gebruik van bestaand materiaal maakt een interview levendiger. Je kunt hierdoor onverwachte reacties krijgen. Tijdens het interview laat je de respondent(en) reageren op een afbeelding, film, geluidsfragment of data. Je kunt aan de hand van het materiaal na een eerste reactie verschillende vragen stellen of een (groeps)discussie starten.
- Je kunt je interview structureren met een schema of tijdslijn die je samen invult. Respondenten kunnen hierdoor hun ervaring, mening en kennis structureren. Gedurende het interview vallen zwarte gaten op die je samen kunt invullen of verklaren. Bij een lange tijdslijn kun je bij een groepsinterview gebruikmaken van een witte behangrol. Zo heeft iedereen inzicht in de tijdsbalk.
Meer tips over het houden van een interview? Lees dan ook mijn andere blog: Hoe maak je het respondenten zo gemakkelijk mogelijk?
